Endorfiny – co to takiego i jak działają?
Większość ludzi wie, że endorfiny wydzielane są przez organizm w trakcie wysiłku fizycznego, ale jednocześnie mało kto zdaje sobie sprawę, jak istotny jest to neuroprzekaźnik i co się dzieje, kiedy zacznie go brakować w organizmie. Poznajmy endorfiny trochę lepiej.
Czym są endorfiny i czemu służą?
Endorfiny to grupa związków chemicznych, które pełnią rolę naturalnych substancji przeciwbólowych oraz poprawiaczy nastroju w organizmie człowieka. Są one wydzielane przez mózg i układ nerwowy – a konkretniej przez podwzgórze oraz przysadkę mózgową – w odpowiedzi na różne bodźce, zarówno pozytywne, jak i negatywne.
Główną funkcją endorfin jest łagodzenie bólu oraz poprawa nastroju. Podczas intensywnego wysiłku fizycznego, doznawania przyjemności (takiej jak seks czy śmiech) czy nawet w reakcji na stresujące lub bolesne sytuacje, organizm może zwiększyć produkcję endorfin, co pomaga realnie zmniejszyć odczuwanie bólu oraz przynosi uczucie zadowolenia i euforii.
Endorfiny są rodzajem neuroprzekaźnika – a w niektórych przypadkach uważa się, że są także hormonami – które oddziałują na receptory opioidowe, łagodząc ból i sprzyjając uczuciom przyjemności.
Ponadto endorfiny pełnią istotną rolę w regulacji emocji, redukcji stresu oraz wspomaganiu funkcji układu odpornościowego. Są kluczowymi elementami wpływającymi na dobre samopoczucie i ogólną kondycję psychiczną i fizyczną człowieka.
ZOBACZ: 3 suplementy na lepszą odporność
Jak działają endorfiny?
Działanie endorfin jest dość dobrze udokumentowane naukowo, choć trzeba przyznać, że konieczne jest przeprowadzenie większej liczby badań, by zrozumieć wszystkie procesy związane z ich wpływem na organizm. Poniżej krótkie podsumowanie tego, co już wiemy.
- Zmniejszenie bólu: Endorfiny pełnią funkcję naturalnych środków przeciwbólowych, zmniejszając odczuwanie bólu.
- Poprawa nastroju: Te substancje wpływają na poprawę nastroju, pomagając w wywołaniu uczucia przyjemności i euforii.
- Redukcja stresu, lęku i depresji: Endorfiny mają potencjał w zmniejszaniu poziomu stresu oraz objawów związanych z lękiem i depresją.
- Regulacja stanów zapalnych: Mają zdolność do łagodzenia stanów zapalnych w organizmie.
- Poprawa funkcji układu odpornościowego: Istnieje teoria, że endorfiny mogą wspomagać zdrowy układ odpornościowy.
- Wzmacnianie pamięci i funkcji poznawczych: Sugeruje się, że endorfiny mogą mieć wpływ na funkcje poznawcze oraz zdolność pamięciową organizmu. Wzrost poczucia własnej wartości: Mogą wpływać na poprawę samooceny i poczucia wartości własnej.
Co się dzieje z organizmem, kiedy nie wytwarza endorfin?
Łatwo się domyślić, że jeśli dana substancja ma tak duży udział w licznych procesach zachodzących w organizmie, jej niedobór może być katastrofalny – lub przynajmniej dotkliwy – w skutkach. I tak też jest w przypadku endorfin.
Jeśli Twój organizm nie produkuje wystarczającej ich ilości, możesz być bardziej narażony na rozwój pewnych schorzeń, takich jak:
- zwiększone dolegliwości bólowe,
- zwiększone ryzyko depresji i lęku,
- zmienność nastroju,
- zwiększone ryzyko związane z uzależnieniami,
- trudności ze snem.
Co ciekawe, badania wykazały, że osoby walczące z migrenami mają niższy poziom beta-endorfin we krwi.
PRZECZYTAJ: Przeciwutleniacze – co warto o nich wiedzieć?
Jak zadbać o właściwą dawkę endorfin?
Całe szczęście, że endorfiny wydzielają się w naprawdę wielu dość przyjemnych sytuacjach. I dość przyziemnych – nie trzeba przenosić gór, by zadbać o kolejną dawkę.
Trening: Intensywne ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza aerobowe i trening siłowy, mogą zwiększyć wydzielanie endorfin. Podczas aktywności fizycznej organizm wytwarza endorfiny w odpowiedzi na stres fizyczny, a ich uwalnianie może pomóc w zmniejszeniu bólu i zwiększeniu uczucia przyjemności.
Śmiech: Śmiech, nawet ten wywołany lekko żenującym memem, jest jednym ze sposobów wyzwalania endorfin. Podczas śmiechu organizm uwalnia endorfiny, które pomagają zmniejszyć poziom stresu i poprawić nastrój.
Słuchanie muzyki: Muzyka może także pobudzać wydzielanie endorfin poprzez wywoływanie przyjemnych uczuć i emocji. Badania sugerują, że melodyjne dźwięki mogą wpływać na zwiększenie poziomu endorfin w organizmie.
Akupunktura: Zastosowanie akupunktury może prowadzić do uwolnienia endorfin poprzez stymulację określonych punktów na ciele. Mechanizm dokładnego działania nie jest w pełni zrozumiany, ale wiemy, że zachodzi. Może czasem warto wybrać się do kliniki akupunktury?
Spożywanie ciemnej czekolady: Niektóre badania sugerują, że spożywanie ciemnej czekolady może zwiększać poziom endorfin. Składniki zawarte w czekoladzie, takie jak flawonoidy, mogą wspierać uwalnianie tych substancji w mózgu.
Seks: Aktywność seksualna jest również związana z uwalnianiem endorfin. Podczas orgazmu organizm uwalnia endorfiny, które mogą pomagać w łagodzeniu bólu i wywoływaniu uczucia przyjemności.
Taniec: Rytmiczne pląsanie w rytm ulubionej muzyki także sprawi, że Twój organizm wytworzy endorfiny. Jeśli będzie to pląsanie z osoba, którą uznajemy za atrakcyjną seksualnie, produkcja endorfin będzie wzmożona.
Medytacja: Medytacja, mindfulness, uważność, techniki oddechowe – nazwa nie ma znaczenia. Znaczenia ma to, że odprężenie się, wyciszenie myśli i uspokojenie oddechu inicjuje proces wydzielania endorfin.
Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470306/
https://www.mdpi.com/1422-0067/22/1/338
https://www.mdpi.com/1422-0067/22/1/338
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25917294/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28477725/
https://journals.lww.com/pain/Citation/2019/05000/Music_induced_analgesia__how_does_music_relieve.2.aspx
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27253219/
