SPRAWNOŚĆ FUNKCJONALNA

Nasze ciała mają niemal nieograniczoną zdolność adaptacyjną, lecz większość z nas korzysta tylko z ułamka tego potencjału. W treningu siły mięśniowej największy odsetek trenujących zwykle, jako swój główny cel stawia poprawę własnego wyglądu (cele sylwetkowe) budując tzw. „lustrzane mięśnie” lub jako cel stawia podnoszenie coraz to większych obciążeń w wybranych ćwiczeniach oporowych (cele motoryczne).

Dodatkowo, nasz nowoczesny styl życia, ogranicza nasz potencjał ruchowy. Jednym z największych problemów w obecnym podejściu do szkolenia jest zamknięcie się na jeden rodzaj treningu – każdy rodzaj aktywności ma swoich zagorzałych fanów, którzy będą przekonywać, że ich sposób jest lepszy od innych.

Trójboiści powiedzą, że potrzebujesz tylko trójboju i będą przekonywać, że wyciskanie leżąc, przysiad i martwy ciąg wystarczą do odpowiedniej sprawności, zapominając o pracy w płaszczyźnie poprzecznej. Kulturyści będą zwracać uwagę na cele sylwetkowe zapominając o sprawności motorycznej. Ktoś, kto odkrywa trening z kettlebell zapomina o podjęciu dodatkowej aktywności na pływalni lub macie treningowej a osoby „zakochane” w pracy na gumach oporowych rezygnują z innych form obciążeń zewnętrznych. Osoby trenujące kalistenikę zapewniają swojemu ciału większą świadomość kontroli łańcucha biokinematycznego, lepszą prioprorecepcję i mobilność, jednak ograniczenie swoich treningów tylko do tej jednej formy treningu będzie „nieekonomicznym” środkiem treningu siły mięśniowej dla zawodników gier zespołowych czy zawodników sportów walki.

Jedną z najważniejszych informacji dotyczących treningu oporowego jest kontrola nerwowo-mięśniowa wzorca ruchowego. To, dlatego, że włókna mięśniowe, które nie są rekrutowane w ćwiczeniu, nie uzyskają korzyści z tego ćwiczenia. Kontrola ośrodkowego układu nerwowego polega na tym, iż głębokie, posturalne mięśnie zostają wyprzedzone i uzupełnione przez mocniejsze mięśnie motoryczne, które są mniej skoordynowane i ograniczają swobodę stawów i tworzą obszary stałego napięcia w mięśniach

 

CZYM JEST SPRAWNOŚĆ FUNKCJONALNA?

Najprostszą definicję można sprowadzić do stwierdzenia, iż jest to trening w celu optymalnego, prawidłowego funkcjonowania – oznacza to trenowanie funkcjonalności wymaganej w codziennym życiu. Zwykle oznacza to trening pod potrzeby danego wydarzenia (np. udział w zawodach) lub pod kątem codziennego ekonomicznego funkcjonowania (dodatkowo można wspomnieć o funkcjonowaniu efektownym).

Jeśli trening funkcjonalny oznacza adaptację do codziennych wymagań stawianych przez życie, to w literaturze przedmiotu wprowadza się pojęcie super-funkcjonalności, umożliwiającej sprostanie czynnościom ruchowym ponad codzienne zadania i wymagania (przykładem może być stanie na rękach). Sama próba uczenia się nowego ruchu stanowi dodatkowy zapalnik dla rozwijania „uśpionych” obszarów mózgu i otwarcia się na zupełnie nowe możliwości.

Trening funkcjonalny, zatem powinien obejmować szkolenie odpowiednich umiejętności ruchowych oraz aspekty związane z kompleksowością treningu obejmującą propriocepcję, mobilność czy stabilność. Sprawność funkcjonalna to wypadkowa trzech koncepcji:

• Treningu z optymalną postawą, w celu minimalizacji dysbalansu mięśniowego
• Treningu z optymalnym zakresem ruchu, zapewniającym optymalne codzienne funkcjonowanie
• Treningu wielopłaszczyznowego, który zapewni zwiększoną rekrutację mięśni wpływając na ekonomię ruchu oraz zmniejszenie ryzyka urazów

Dodatkowo, efektywność doboru ćwiczeń poprzez określenie celów, ukierunkowanie pożądanego ruchu oraz ukierunkowanie pożądanych grup mięśniowych wpłynie na poprawę sprawności funkcjonalnej. W planie treningowym na siłowni poza „standardową” pracą związaną z głównym celem treningowym powinny znaleźć się wstawki motoryczne umożliwiające poprawę szybkości, zwinności, koordynacji czy czasu reakcji. Jeżeli możemy zaplanować treningowo „dzień nóg” to, czemu nie możemy zaplanować w tym samym kontekście „dnia sprawności”.

Uwzględniając powyższe rozważania, powinniśmy czerpać pomysły i koncepcje treningu uwzględniając wiedzę z neuronauki, treningu mózgu, treningu sztuki walki, tańca, treningów strongmanów czy lekkiej atletyki. Powinniśmy skorzystać z każdej niesamowitej formy treningu i połączyć to w coś, co nas przeniesie na wyższy stopień sprawności.