Marnowanie żywności a dieta. Co możesz zrobić, aby go uniknąć?
Duże zakupy, gotowanie na zapas, zapominanie o produktach leżakujących w głębi lodówki – każdemu z nas nie raz się to przydarzyło. Czasem faktycznie zagapimy się lub przeliczymy podczas uzupełniania zapasów. Jednak wiele podobnych sytuacji następuje, choć bardzo łatwo można by im zaradzić. Co możesz zrobić, aby wyrzucać mniej jedzenia? Pomysłów jest co najmniej kilka.
W tym artykule znajdziesz:
- Marnowanie żywności – problem ponad narodami
- Marnowanie żywności a dieta – czy to, jak jesz, ma wpływ na wyrzucanie produktów spożywczych?
- Zdrowe odżywianie ułatwia minimalizowanie zjawiska marnowania jedzenia
- Co Ty możesz zrobić, aby nie wyrzucać żywności?
- Nie tylko żywność – co jeszcze może się zmarnować w Twojej kuchni?
Marnowanie żywności – problem ponad narodami
Poprzez marnowanie żywności rozumie się wiele akcji, które ostatecznie doprowadzają do jej zgnicia, zepsucia lub wyrzucenia pomimo przydatności do spożycia. W przypadku indywidualnych jednostek jest to najczęściej gotowanie (za bardzo) na zapas, zapominanie o zakupionych produktach lub nadmierne uzupełnianie zapasów. Duży udział mają także firmy, które wyrzucają ogromne ilości żywności, najczęściej ze względu na restrykcyjne przepisy lub niechęć do odprowadzania podatku od darowizny.
Choć jest to problem ogólnoświatowy, najwięcej jedzenia marnuje się oczywiście w krajach wysoce rozwiniętych. Dla przykładu w samych tylko Stanach Zjednoczonych w 2011 roku zmarnowano 31 procent całej wyprodukowanej w tym okresie żywności. Gdybyś chciał ją całą odkupić, musiałbyś liczyć się z drobnym wydatkiem rzędu 162 miliardów dolarów.
Oczywiście, wyrzucanie produktów spożywczych to nie tylko kwestia pieniędzy (jest to wręcz ostatnie z naszych zmartwień). Aby ją wyprodukować, potrzeba milionów litrów wody, tysięcy ton nawozów i – w tym wypadku jeszcze bardziej niepotrzebnej – śmierci wielu zwierząt. Dodatkowo dochodzi także zużycie prądu i paliw kopalnych, które dostarczają energii niezbędnej do produkcji. Dlatego to, w jaki sposób obchodzisz się z kupowaną żywnością, jak najbardziej ma znaczenie.
Marnowanie żywności a dieta – czy to, jak jesz, ma wpływ na wyrzucanie produktów spożywczych?
Istnieje całkiem dużo badań, które wskazują na związek pomiędzy dietą człowieka a tym, jak dużo jedzenia on marnuje. W rozprawie Relationship between food waste, diet quality, and environmental sustainability wykazano, że wzrost jakości naszego jadłospisu zwykle wiąże się z większą ilością wyrzucanych produktów i zwiększeniem wykorzystania wody oraz nawozów, jednak nie przekłada się jednocześnie na marnowanie potencjału dostępnych pokładów ziemi uprawnej. Wynika to głównie z faktu, że lepszej jakości dieta obejmuje większe spożycie warzyw i owoców, a te – przechowywane nieprawidłowo – potrafią się bardzo szybko zepsuć. Najwięcej szkód wywołuje jednak wyrzucanie mięsa i jego przetworów, ponieważ do ich produkcji potrzeba bardzo dużej ilości zasobów.
Z drugiej strony pogorszenie jakości diety wcale nie wpływa pozytywnie na marnowanie produktów żywnościowych. Osoby, które mają mniejszy dostęp do pełnowartościowych artykułów lub nie mogą sobie na nie pozwolić, zwykle zwracają się w stronę produktów wysokoprzetworzonych, jak fast food, dania gotowe i tak dalej. To zjawisko nie tylko nie zmniejsza ilości zmarnowanej żywności. Ma również negatywny wpływ na samych ludzi, zwiększając ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości oraz chorób z nimi związanych. Co więc możesz zrobić? Zadbaj o wysoką jakość swojej diety, ale jednocześnie rób zakupy z głową.
Zdrowe odżywianie to dobry sposób, aby zmniejszyć marnowanie żywności
Jeżeli chcesz zmniejszyć szanse na to, że coś w Twojej lodówce się popsuje czy przeterminuje, możesz podjąć się tego zadania na kilka różnych sposobów. Rzeczą, od której zdecydowanie warto zacząć, jest przejrzenie swoich nawyków żywieniowych pod kątem tego, czy są dla Ciebie zdrowe i czy umożliwiają Ci dostarczenie organizmowi wszelkich niezbędnych substancji odżywczych. Osoby odżywiające się zdrowiej są zwykle bardziej świadome tego, jak żywność powstaje oraz jak powinna wyglądać prawidłowej wielkości porcja. Ta wiedza pozwala na dokonywanie lepszych wyborów podczas zakupów. Ułatwia też szacowanie, jak dużo jedzenia potrzebujesz, na przykład w skali tygodnia.
Kolejną rzeczą związaną z dietą, której możesz dać szansę, jest gotowanie samodzielnie zamiast wybierania tzw. diet pudełkowych i innych gotowych posiłków. Dzięki takiemu podejściu masz większą kontrolę nad tym, co jesz (i jakiej jest to jakości), nie wybierasz rzeczy, których nie lubisz, a także generujesz zdecydowanie mniej śmieci plastikowych i papierowych. Oczywiście, samodzielne gotowanie zajmie Ci więcej czasu, jednak jak najbardziej możliwym jest, aby większość posiłków na cały tydzień przygotować sobie w kilka godzin w sobotę lub niedzielę. Jeżeli tak postąpisz, w ciągu tygodnia przyjdzie Ci je tylko odgrzewać lub złożyć, co zajmie podobną ilość czasu, co przygotowanie do spożycia dań z cateringu.
Marnowanie żywności – co możesz zrobić?
Twoja dieta jest już tak dobra, że bardziej się nie da? To nadal nie wszystko, co możesz zrobić aby marnować mniej żywności. Jeżeli chcesz poświęcić temu zagadnieniu więcej uwagi, wypróbuj którąś z poniższych propozycji. Sprawdź też, czy jesteś w stanie zastosować ją w długim terminie.
Chodź na zakupy z listą
To świetna rada nie tylko ze względu na dokonywanie bardziej świadomych zakupów. Mając jasno i wyraźnie określone, co jest Ci potrzebne, masz dużo mniejszą szansę na kupienie rzeczy zbędnych. Podziękuje Ci więc za to nie tylko sama planeta, roślinki i zwierzątka, ale również Twój własny portfel. Pomoże Ci w tym Wirtualny Dietetyk – na naszej stronie znajdziesz najzdrowsze systemy żywienia z gotowymi jadłospisami o określonej wartości energetycznej wraz z listami zakupów. Koniecznie wypróbuj ten sposób.
Nie kupuj ogromnych ilości jedzenia, jeżeli w domu mieszka mało osób
Powiedzenie, że jemy oczami, nie wzięło się znikąd. Każdy człowiek ma instynktowną, naturalną chęć zagarnięcia możliwie jak największej ilości żywności dla siebie. I to nawet jeżeli nie zjemy później nawet ułamka z naszych „zbiorów”. Bardzo dobrze widać to na przykład w restauracjach z opcją szwedzkiego stołu. Jak temu zaradzić? Przygotuj listę zakupów, a przy każdym dodatkowym produkcie zastanów się, czy Ty i Twoi domownicy dacie radę go zjeść, zanim się zepsuje.
Planuj posiłki z wyprzedzeniem
Oczywiście nie mamy tu na myśli ścisłego punktowania każdej jednej przekąski, jaką zjesz w ciągu następnego tygodnia. Zaplanowanie, co mniej więcej chciałbyś zjeść w ramach głównych posiłków w ciągu dnia (śniadanie, obiad, kolacja) pomoże Ci jednak w dużo sprawniejszym i lepszym przygotowywaniu listy zakupów. Działając w ten sposób, masz też mniejsze szanse na zmarnowanie produktów spożywczych.
Gotuj i korzystaj z zasad meal prep
Meal prep, czyli przygotowywanie posiłków z wyprzedzeniem, to rzecz znana prawie każdemu amatorowi fitnessu. Jeżeli większość rzeczy jesz poza domem (na przykład w pracy), zainwestuj w dobry lunchbox oraz bidon i zabieraj ze sobą to, co przygotujesz w weekend. Ciekawym sposobem na meal prep jest przygotowywanie poszczególnych składników, zamiast całych dań (gotowanie ryżu, jajek, pieczenie mięsa, grillowanie warzyw etc.). Dzięki temu możesz je dowolnie łączyć i każdego dnia jesz coś innego.
Nie wyrzucaj jedzenia tylko dlatego, że jest dzień po dacie ważności. Data ważności wbrew pozorom nie zawsze jest wskaźnikiem ścisłej przydatności do spożycia. Zwykle to jedynie deklaracja producenta, że do tego dnia lub miesiąca produkt zachowuje wskazane parametry.
Jeżeli więc zjesz serek, który był do wczoraj, to nic Ci się nie stanie. Oczywiście nie oznacza to, by całkowicie ignorować daty na opakowaniach. Jeżeli widzisz, że dany artykuł spożywczy wygląda lub pachnie podejrzanie (lub masz chociaż cień wątpliwości), nie ryzykuj jego jedzenia.
Uważaj na to, jak przechowujesz żywność
Produkty świeże kupuj w takiej ilości, aby móc stosunkowo szybko je zjeść. Jeżeli wiesz, że nie zdążysz, zawsze możesz je zamrozić lub wykorzystać jako składnik do innego dania. Przykładem niech będą owoce do ciasta lub na deser. Bardzo ważne jest to, jak przechowujesz mięso i jego przetwory. Jeżeli chcesz je usmażyć lub upiec, możesz pozostawić je surowe na 1-2 dni w lodówce. W innym wypadku najlepiej będzie, jeżeli od razu je zamrozisz. W tym stanie będzie mogło wytrzymać kilka tygodni, zanim zdecydujesz się wykorzystać je na obiad.
Nie tylko żywność – co jeszcze może się zmarnować w Twojej kuchni?
Choć żywność to najbardziej oczywista i pierwsza myśl, która przychodzi nam do głowy w kontekście marnowania, nie jest jedyną grupą produktów, jakie często wyrzucamy. Drugą z nich są leki dostępne bez recepty, suplementy oraz środki żywieniowe specjalnego przeznaczenia. Wyrzucanie leków jest problematyczne, ponieważ ich skład chemiczny często nie jest obojętny dla środowiska. Pamiętaj o tym i przeterminowane leki oddawaj w specjalnie przeznaczonych do tego miejscach.
Z kolei suplementy oraz specjalna żywność często goszczą w domach osób aktywnych sportowo. Co możesz zrobić, aby nie ryzykować ich marnowania? Potraktuj je w taki sam sposób, jak artykuły spożywcze. Nie gromadź kolejnych opakowań na zapas, zastanów się, czy wszystkie są Ci niezbędne. Wybierz jeden smak odżywki białkowej zamiast kilku i uspokój się z kupowaniem BCAA (spojler alert: BCAA nie działa). Jeżeli Twojej diecie nie można niczego zarzucić, siłą rzeczy nie musisz przyjmować zbyt wielu dodatkowych suplementów.
Źródła:
- https://www.sciencedaily.com/releases/2021/04/210414131935.htm
- https://www.sciencedaily.com/releases/2015/08/150814091148.htm
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29668732/
- https://www.sciencedaily.com/releases/2016/01/160112091421.htm
Autor: Monika Kostrzewa/NLS
