RSI – KLUCZOWY PARAMETR W DIAGNOSTYCE MOCY

Wskaźnik siły reaktywnej (Reactive Strength Index – RSI) został opracowany w celu pomiaru zdolności skoków sportowców i określenia, jak radzą sobie ze stresem treningowym wywieranym na ich ciało podczas ćwiczeń plyometrycznych. Siła reaktywna związana jest z prędkością przyspieszania, prędkością zmiany kierunku, a nawet zwinnością. Istnieje wiele ważnych i wiarygodnych testów stosowanych do pomiaru wskaźnika siły reaktywnej – z których najczęstszym jest test zeskoku z podwyższenia (Drop Jump). Wydaję się, że najważniejszym parametrem podczas badań sportowców w kontekście pomiarów siły reaktywnej, a zwłaszcza interpretacji wyników, jest czas kontaktu z podłożem. Należy wziąć pod uwagę, że sportowcy muszą mieć solidny poziom technicznej biegłości w aktywności plyometrycznej, zanim zostaną w ogóle uwzględnieni w testach.

 

CZYM JEST WSKAŹNIK SIŁY REAKTYWNEJ (RSI)?

Wskaźnik siły reaktywnej (RSI) został pierwotnie opracowany jako część Testu Oceny Zdolności Siłowych (Strength Qualities Assessment Test – SQAT) opracowanego przez Australijski Instytut Sportu, który składa się z:

• Pomiaru siły maksymalnej
• Pomiaru wytrzymałości przy wysokim obciążeniu (>30% maks.)
• Pomiaru wytrzymałości przy niskim obciążeniu (<30% maks.)
• Pomiaru tempa generowania siły
• Pomiaru siły reaktywnej (gwałtowana zmiana ruchu z fazy ekscentrycznej na koncentryczną)
• Pomiaru umiejętności sportowych (koordynacja skurczów mięśni w działaniu sportowym)

Pierwotnie, test zawierał zeskok z podwyższenia o wzrastającej wartości (incremental drop jump), ponieważ sądzono, że jest to jedyne ćwiczenie plyometryczne z możliwym do zidentyfikowania czasem kontaktu z podłożem. Od tego czasu poczyniono postępy zarówno w badaniach, jak i technologii, dlatego opracowano różne inne testy do pomiaru RSI. Obecne testy RSI zazwyczaj obejmują:

• Test zeskoku o wzrastającej wysokości (incremental drop jump – DJ-RSI)
• Test wyskoku dosiężnego (countermovement jump – CMJ)
• Test skoku na jednej nodze (single-leg jump test – SLJ)
• Test wyskoku z półprzysiadu (squat jump test – SJ)
• Test 10/5

Parametr RSI został opracowany, aby zmierzyć, jak sportowiec radzi sobie podczas czynności plyometrycznych, mierząc napięcie mięśni i ścięgien oraz ich reaktywną zdolność skoku. Pokazuje zdolność sportowca do szybkiej zmiany z ruchu ekscentrycznego w koncentryczną pracę mięśni i jest wyrazem ich dynamicznej, eksplozywnej zdolności do skoku pionowego. Test DJ-RSI o wzrastającej wysokości może być również używany do oszacowania zaleceń dotyczących optymalnej wysokości zeskoku zawodnika podczas ćwiczeń plyometrycznych używanych treningowo. Poniższa grafika przedstawia wyraźny przykład spadku wydajności po określonej wysokości zeskoku – w tym przypadku na 75 cm. Sugeruje to, że „optymalna” wysokość podwyższenia (skrzyni/box’a) sportowca przy ćwiczeniach typu DJ wynosi 60 cm.

Ponadto, testy RSI są nie tylko użytecznym wskaźnikiem do pomiaru wydajności i postępów treningowych, ale są również powszechnie używane do pomiaru zmęczenia nerwowo-mięśniowego podczas okresu startowego w sportach zespołowych. Znaczący spadek wyników między testami może sugerować konieczność odpoczynku lub zmniejszenia stresu treningowego.

 

DLACZEGO WSKAŹNIK RSI JEST TAK WAŻNY W SPORCIE?

Ponieważ RSI demonstruje zdolność sportowca do szybkiej i skutecznej zmiany skurczu ekscentrycznego na koncentryczny, reprezentuje jego zdolność do wykorzystania cyklu skracania rozciągania i jego zdolności eksplozywnych podczas dynamicznych skoków. Zdolność sportowca do szybkiego i skutecznego przejścia przez cykl rozciągnięcie-skurcz jest ważna dla różnych dyscyplin sportowych. Przykładowo, wybicie podczas skoku w dal lub zmiana kierunku w piłce nożnej wymaga od sportowca szybkiego przejścia przez cykl skracania i rozciągania mięśnia. W rzeczywistości wykazano, że RSI ma silny związek zarówno ze zmianą prędkości kierunkowej, jak i prędkości przyspieszania. Co więcej, najnowsze badania wykazały również silne związki między siłą reaktywną, a zwinnością ofensywną i defensywną u Australijskich piłkarzy. W rezultacie wydaje się, że siła reaktywna jest ważną cechą fizyczną dla przyspieszenia, zwinności i zmiany prędkości oraz kierunku biegu.

 

JAK OBLICZYĆ WSKAŹNIK RSI?

Istnieją trzy popularne metody obliczania wyniku na podstawie testu RSI. Metody te są oparte o następujące wzory:

• Metoda 1: RSI = Wysokość skoku / Czas kontaktu z podłożem
• Metoda 2: RSI = Czas lotu / Czas kontaktu z podłożem
• Metoda 3: RSI = Wysokość skoku / Czas oderwania od podłoża

Wysokość skoku to szacunkowa zmiana wysokości środka ciężkości sportowca. Wysokość skoku najlepiej mierzyć za pomocą danych dotyczących prędkości z platformy dynamometrycznej. Można obliczyć ją za pomocą następującego wzoru:

• Wysokość skoku = 9,81 * (czas lotu)2 / 8

Czas lotu to po prostu całkowity czas, w którym zawodnik znajduje się w powietrzu podczas skoku – od momentu zerwania kontaktu z podłogą do pierwszego kontaktu po wylądowaniu. Parametr ten często mierzy się za pomocą elektronicznej maty do skoków/kontaktów, jednak na wyniki może łatwo wpływać pozycja ciała podczas startu i lądowania. Na przykład, jeśli sportowiec zgina nogi podczas lotu, może to zmienić wyniki i wpłynąć na dokładność testu.

Czas oderwania obejmuje ekscentryczną i koncentryczną fazę cyklu skracania rozciągania.

Chociaż zarówno wysokość skoku, jak i czas lotu można zmierzyć bezpośrednio i bardzo dokładnie, wielu profesjonalistów woli używać czasu lotu w przeciwieństwie do wysokości skoku, ponieważ jest on łatwiejszy do uzyskania i mniej czasochłonny. Nie ma większego znaczenia, które obliczenia zastosujemy, ponieważ wysokość skoku i czas lotu są ze sobą silnie skorelowane. W przypadku użycia platformy dynamometrycznej lepiej jest użyć wysokości skoku w oparciu o siły reakcji podłoża, ponieważ sugeruje się, że zapewnia to bardziej wiarygodną miarę RSI.

 

WADY POMIARÓW RSI

Jednym z głównych problemów związanych z RSI jest czas trwania kontaktu z podłożem w zastosowanym teście. Przykładowo, czas kontaktu z ziemią podczas DJ mieści się w granicach 130-300 ms. Ponieważ czas kontaktu z podłożem w przypadku wielu ruchów sportowych może być znacznie krótszy, istnieją obawy dotyczące zdolności testów do faktycznego pomiaru siły reaktywnej specyficznej dla danego sportu. W tabeli poniżej, przedstawiono przykładowe wyniki i wartości dla testu DJ ze wzrastającej wysokości.

Stosowanie testu DJ-RSI może nie być użytecznym testem dla sprinterów, ponieważ ich czas kontaktu z podłożem jest znacznie krótszy. W takim przypadku alternatywne testy RSI, takie jak test 10/5, mogą być bardziej odpowiednie ze względu na krótsze czasy kontaktu z podłożem i wyższą częstotliwość skoków. Praktycy powinni być świadomi tego problemu podczas testowania swoich sportowców i wybierać test, który lepiej odpowiada ich potrzebom.

Kolejna kwestia, która potencjalnie wpływa zarówno na wynik testu, jak i monitorowanie zmęczenia, to biegłość techniczna zawodnika. Wydaje się, że sportowiec o niższej sprawności technicznej (tj. jakości ruchu) ma trudności z odtworzeniem czynności plyometrycznych, takich jak DJ. Oznacza to, że podczas testowania sportowca/sportowców istnieje duży stopień zmienności wyników – co sugeruje, że ważne jest, aby sportowiec posiadał wysoki poziom biegłości technicznej w zakresie ruchów plyometrycznych przed rozpoczęciem testów.

 

WARTO ZAPAMIĘTAĆ

• Wskaźnik siły reaktywnej (RSI) jest miarą zdolności do skoków reaktywnych i pokazuje, jak sportowiec radzi sobie i wykonuje czynności plyometryczne
• Parametr RSI służy zarówno do oceny bieżącego poziomu sportowca, śledzenia zmian na skutek treningu oraz monitorowania zmęczenia układu nerwowo-mięśniowego
• Obecnie, istnieje przynajmniej pięć znanych i wiarygodnych testów stosowanych do pomiaru RSI
• RSI wydaje się być powiązany z przyspieszeniem, zwinnością i zmianą prędkości oraz kierunku biegu
• Do pomiaru RSI można wykorzystać zarówno wysokość skoku, jak i czas lotu
• Czas kontaktu z podłożem testu RSI jest ważnym parametrem przy wyborze testu i interpretacji wyników
• Biegłość techniczna może znacząco wpłynąć na wiarygodność danych testowych