NATYCHMIASTOWE I OPÓŹNIONE EFEKTY TRENINGOWE
Adaptacja to główne prawo treningu. W szerokim znaczeniu, adaptacja oznacza dostosowanie organizmu do otaczającego go środowiska. Jeżeli środowisko się zmienia, organizm również się zmienia, aby przetrwać w nowych warunkach. Efekty treningu w literaturze naukowej często sprowadzają się do dwóch wymiarów: zmian natychmiastowych i opóźnionych.
Bezpośrednio po sesji treningowej, wydajność zwykle spada z powodu zmęczenia. Nikt nie powinien oczekiwać, iż stanie się silniejszy po 1 serii ćwiczeń lub 1 sesji treningowej. Dopiero zastosowanie określonej powtarzalności pozwala na wzrost progresji w wyniku wielokrotnej ekspozycji na obciążenia treningowe. Z praktycznego punktu widzenia, występują cztery cechy procesu adaptacji:
- Wielkość bodźca
- Przystosowanie
- Specyficzność
- Indywidualizacja
Obciążenia treningowe z grubsza można zadedykować trzem rodzajom bodźców: stymulującym, w których wielkość obciążenia jest powyżej poziomu neutralnego i może nastąpić pozytywna adaptacja, podtrzymującym w których obciążenie jest w strefie neutralnej a poziom sprawności zostaje utrzymany oraz regeneracyjnym, w którym wielkość bodźca pozwala na wdrożenie procesów regeneracyjnych i zapewnia możliwości odtworzenia formy sportowej.
Uwzględniając powyższe rozważania, adaptację treningową można sklasyfikować ze względu na określone efekty treningu, czyli zmiany, które zachodzą w ciele w wyniku zastosowanej pracy treningowej. Można je sklasyfikować w następujący sposób:
- Efekty ostre (ACUTE EFFECTS) – to zmiany zachodzące bezpośrednio w czasie treningu. Zmiany te mogą być związane z zastosowaniem różnych systemów treningu siły w tym m.in. serii łączonych, wielkich serii czy superserii.
- Efekty natychmiastowe (IMMEDIATE EFFECTS) – to zmiany zachodzące w wyniku wykonania pojedynczej sesji treningowej. Zmiany te, ze względu na charakter bodźca, mogą prowadzić do większego pobudzenia (aktywacja przedmeczowa) lub do zmniejszenia możliwości wysiłkowych (trening hipertrofii mięśniowej).
- Efekty skumulowane (CUMULATIVE EFFECTS) – to zmiany zachodzące w wyniku powtarzanych sesji treningowych lub sezonu. Zmiany te mogą obejmować krótko i długoterminowe cele treningu.
- Efekty opóźnione (DELAYED EFFECTS) – zwane również zmianami przewlekłymi, to te, które przejawiają się w określonym przedziale czasowym po zakończeniu określonego planu treningowego. Przykładem może być adaptacja do podnoszenia większych wielkości obciążenia maksymalnego (1RM) w wybranych ćwiczeniach siłowych.
- Efekty częściowe (PARTIAL EFFECTS) – to zmiany wywołane przez pojedyncze środki treningowe (np. wyciskanie leżąc). Efekty te, często stanowią fundament dla tzw. priorytetu mięśniowego, w którym jedno ćwiczenie stwarza możliwość zmiany warunków przejawiania siły mięśniowej w kolejnych ćwiczeniach oporowych (np. w wyniku wstępnego zmęczenia jednej grupy mięśniowej zmienia się wzorzec aktywności mięśniowej w grupach pozostałych)
- Efekty rezydualne (RESIDUAL EFFECTS) – definiuje się jako retencję zmian po zaprzestaniu treningu poza okresami adaptacyjnymi. Efekty te, poza klasycznym podejściem regeneracyjnym mogą stanowić bodziec adaptacyjny do innych cech motorycznych, np. w treningu szybkości 2-3 tygodniowa przerwa jest często stosowana w celu wygaszania bariery szybkości.
