DOKĄD ZMIERZAMY? EWOLUCJA WSPÓŁCZESNEGO PIŁKARZA. BIEGAĆ WIĘCEJ CZY SZYBCIEJ?
Piłka nożna bez wątpienia należy do najbardziej popularnych dyscyplin sportu na świecie. W związku z tym rozwija się ona bardzo dynamicznie, a rozwój ten dotyczy zarówno aspektów treningowych, jak też technologii towarzyszącej zarówno piłkarzom jak i trenerom. Dostępne współcześnie rozwiązania pozwalają między innymi bardzo precyzyjnie określić lokomocję zawodników podczas meczów. Potrafimy zmierzyć jaki dystans pokonuje zawodnik w trakcie spotkania, z jaką prędkością się porusza, ile wykonuje przyspieszeń oraz hamowań, ile sprintów itp. Analizując poruszanie się graczy najczęściej stosuje się podział na 5 stref prędkości:
- Marsz (0 – 7.19 km/h)
- Trucht (7.2 – 14.39 km/h)
- Bieg (14.4 – 19.79 km/h)
- Bieg o wysokiej intensywności (19.8 – 25.19 km/h)
- Sprint (>25.2 km/h)
W literaturze można spotkać również inne podziały tychże stref, ale przytoczone strefy należą do najbardziej popularnych.
ILE BIEGA PIŁKARZ?
Dystans pokonywany przez zawodników podczas meczu jest uzależniony od szeregu czynników, takich jak pozycja na boisku, poziom przeciwnika, lokalizacja meczu (u siebie czy na wyjeździe), wydolność i skład ciała zawodników czy wynik meczu. Szacuje się, że jeszcze 40 lat temu piłkarze podczas meczów pokonywali 4-5 kilometrów, a obecnie ten dystans zwiększył się ponad dwukrotnie. Dzisiaj, podczas 90-minutowego meczu dystans 4-5 kilometrów pokonują jedynie… bramkarze.
W polskiej Ekstraklasie najdłuższy dystans pokonują z kolei zawodnicy występujący jako środkowi i boczni pomocnicy (średnio ponad 11 km w meczu). Średnio, poniżej 10 kilometrów pokonują natomiast środkowi obrońcy. Trenerzy często zwracają także uwagę na to, ile zawodnicy biegają w meczu sprintem, a więc z prędkością powyżej 25.2 km/h. W tym zakresie najlepiej wypadają piłkarze grający w bocznych sektorach boiska (boczni pomocnicy i boczni obrońcy), którzy średnio pokonują sprintem 220 – 250 metrów.
Ciekawym wątkiem byłoby niewątpliwie porównanie tych wyników z innymi ligami. Jednakże, ze względu na stosowanie różnych stref prędkości rzetelna analiza jest utrudniona.
W JAKIM KIERUNKU ZMIERZA PIŁKA NOŻNA?
W ciągu ostatnich dwudziestu lat powstało wiele prac analizujących lokomocję meczową piłkarzy nożnych. Część z nich koncentrowała się na wskazywaniu kierunków zmian w aktywności meczowej piłkarzy. Takie analizy powstały między innymi na temat ligi angielskiej, chińskiej, a także polskiej. Co ciekawe, niezależnie od ligi, wnioski były bardzo podobne. Całkowity dystans pokonywany na przestrzeni lat nie ulegał znaczącym zmianom. Natomiast zupełnie inaczej jest w przypadku dystansu pokonywanego sprintem i biegiem o wysokiej intensywności.
W angielskiej Premier League w ciągu 7 sezonów dystans pokonywany sprintem wzrósł o 30-35%, a biegiem o wysokiej intensywności o 29-33%. W chińskiej Super Lidze te zmiany wyniosły 10% (w ciągu 6 sezonów), a w polskiej Ekstraklasie odpowiednio 8% i 12% (4 sezony).
Wyniki te jednoznacznie podkreślają rolę szybkości oraz zdolności do powtarzania wysiłków szybkościowych we współczesnym futbolu.
CZY TRENING NADĄŻA ZA WYMAGANIAMI MECZOWYMI?
Zwiększona liczba sprintów i biegów o wysokiej intensywności to wyzwanie zarówno dla zawodników, jak też dla przygotowujących ich trenerów. Zasadne wydaje się postawienie pytania:
Czy współczesny trening odpowiada na te wyzwania?
Europejska federacja piłkarska (UEFA) co roku zbiera dokumentację medyczną od klubów biorących udział w rozgrywkach Ligi Mistrzów. Na podstawie tych raportów, grupa ekspertów przygotowuje specjalny raport medyczny. Spośród licznych wyników, jeden wydaje się szczególnie interesujący. Otóż blisko 50% wszystkich urazów mięśniowych to urazy grupy tylnej mięśni uda.
To właśnie te mięśnie są szczególnie obciążane podczas gwałtownych przyspieszeń i sprintów. Tak duża urazowość może być spowodowana zbyt dużą liczbą meczów i przeciążeniami zawodników lub może sugerować, że trening wciąż nie zawsze nadąża za wymaganiami meczowymi. A w tym przypadku mówimy o topowych klubach z rozbudowanymi sztabami trenerskimi i medycznymi.
JAK TRENOWAĆ PIŁKARZA PRZYSZŁOŚCI?
Biorąc pod uwagę trendy współczesnej piłki nożnej, możemy z dużą dozą pewności stwierdzić, że w najbliższych latach (obecnie już z resztą też) szczególnie cenni będą gracze z wysokim potencjałem szybkościowym. Jednakże, aby taki zawodnik mógł regularnie grać na wysokim poziomie, trenerzy musza dbać o jego właściwy proces treningowy oraz odpowiednią regenerację między kolejnymi meczami.
Właściwy trening powinien obejmować wzmacnianie mięśnie tylnej grupy uda. Należy tu przede wszystkim wymienić ćwiczenia siłowe (ze szczególnym uwzględnieniem skurczów ekscentrycznych) oraz regularne stosowanie w treningu odpowiedniej liczby sprintów. Jeżeli w mikrocyklu treningowym nasz zawodnik nie będzie wykonywał żadnych przyspieszeń i sprintów, to trudno spodziewać się, żeby podczas meczu był do tego przygotowany.
