CZY EFEKT NOWEJ MIOTŁY NAPRAWDĘ ISTNIEJE?
Podstawowym celem uprawiania sportu na poziomie wyczynowym jest uzyskiwanie jak najlepszych wyników. Kto nie marzy o tym, aby wygrywać mecze, zdobywać trofea i bić kolejne rekordy? Jednakże, kiedy uzyskiwane wyniki są poniżej oczekiwań, to osoby decyzyjne w klubach szukają rozwiązań, które poprawią rezultaty natychmiast. Szczególnie w grach zespołowych, ofiarą tych poszukiwań padają najczęściej trenerzy. Łatwiej jest przecież wymienić jednego trenera, niż cały zespół zawodników. Po zatrudnieniu nowego szkoleniowca klubowi włodarze spodziewają się, że ich drużyny będą grać lepiej i skuteczniej. Innymi słowy spodziewają się, że wystąpi tzw. efekt nowej miotły.
Ale czy takie założenie ma jakiekolwiek uzasadnienie?
Poniżej odpowiemy sobie na to pytanie na przykładzie piłki nożnej.
W polskiej Ekstraklasie między sezonem 2018/2019 a sezonem 2020/2021 doszło do 27 zmian trenerów w trakcie rozgrywek (zmiany na stanowisku trenera, które następowały po zakończeniu ligi, nie były brane pod uwagę). Tak zwany „wskaźnik przetrwania trenera” wynosił między 50% a 56%. Oznacza to, że tylko połowa szkoleniowców, która zaczyna sezon w klubach zachowuje swoje stanowisko do końca rozgrywek.
ZMIANA TRENERA A UZYSKIWANE WYNIKI
Analiza, która uwzględniała ostatnie 15 meczów zmienianego trenera i pierwsze 15 meczów nowego pokazała, że tuż przed zwolnieniem, zespół uzyskuje bardzo słabe wyniki. Zwłaszcza 3 ostatnie mecze bywają wyjątkowo nieudane (poniżej 0.75 punktu na mecz). Bezpośrednio po przejęciu drużyny przez nowego szkoleniowca wyniki ulegają poprawie (pierwsze 5 meczów: 1.3 – 1.6 punktu na mecz). Jednakże po około 9-10 meczach nowi trenerzy zdobywają tyle samo punktów co ich poprzednicy.
Można więc zatem stwierdzić, że efekt nowej miotły istnieje, ale jest on krótkotrwały. Jeszcze bardziej interesujące jest porównanie zarówno trenerów zwalnianych, jak i zatrudnianych ze szkoleniowcami, którzy w latach 2018-2021 prowadzili swoje zespoły bez przerwy. Okazuje się, że uzyskiwali oni najlepsze wyniki zdobywając średnio ponad 1.5 punktu na mecz!
Liczba punktów zdobywanych przez zespoły prowadzone przez trenerów zwalnianych, nowych trenerów oraz trenerów, którzy prowadzą swoje zespoły przez lata (czerwona linia).
ZMIANA TRENERA A LOKOMOCJA ZAWODNIKÓW PODCZAS MECZU
Porównując meczową lokomocję zawodników, można zauważyć podobne prawidłowości. W pierwszych meczach pod wodzą nowego trenera, zespoły pokonują dłuższy dystans całkowity, a także dłuższy dystans biegiem o wysokiej intensywności i sprintem. Trudno przypuszczać, aby zmiany te były spowodowane efektem treningowym, ponieważ uzyskanie takiego efektu w ciągu kilku dni jest niemożliwe. Prawdopodobnie, zmiana trenera jest dla zawodników bodźcem zwiększającym ich motywację. Gracze, którzy do tej pory byli podstawowymi zawodnikami chcą potwierdzić swoją pozycję, zaś piłkarze znajdujący się wcześniej poza pierwszą jedenastką dążą za wszelką cenę do tego, aby ich rola w zespole wzrosła.
Podobnie jak w przypadku zdobywanych punktów, ta poprawa lokomocji meczowej trwa tylko kilka meczów. Po tym okresie dystans pokonywany przez zawodników w różnych strefach prędkości wraca do poziomu, który utrzymywali pracując z poprzednim trenerem. Jeżeli natomiast spojrzymy na zespoły prowadzone przez tych samych trenerów przez lata, to okazuje się, że pod wieloma względami (np. dystans pokonywany podczas meczu oraz dystans wyrażany w metrach/minutę) prezentują się najlepiej. Prawdopodobnie, związane jest to z faktem, że trenując pod okiem tego samego trenera przez kilka lat zawodnicy potrafią zaadoptować się do jego metod i środków treningowych, przez co efektywność tej pracy wzrasta.
CZY JEST SENS ZMIENIAĆ TRENERA W TRAKCIE SEZONU?
Biorąc pod uwagę uzyskiwane wyniki, a także dyspozycję fizyczną zawodników podczas meczów można zauważyć, że efekt nowej miotły istnieje, ale jest on bardzo krótkotrwały. Po kilku meczach prowadzonych przez nowego trenera, wszelkie korzyści przestają występować. Natomiast, jeżeli trener dostanie możliwość pracy przez kilka lat, to zarówno uzyskiwane wyniki, jak tez lokomocja meczowa prowadzonych przez niego zespołów będzie na wyższym poziomie, w porównaniu do drużyn, gdzie dochodzi do zmian szkoleniowca. W związku z tym osoby decyzyjne w klubach powinny bardzo dokładnie wybierać zatrudnianych przez siebie trenerów, a kiedy już tego wyboru dokonują, powinny obdarzyć go zaufaniem i stworzyć możliwość pracy przez lata nawet, gdy w tym czasie pojawią się kryzysy wynikowe.
